İşletme sahibiysen ya da finansal verilere kafa yoruyorsan, en çok merak ettiğin sorulardan biri şudur:
Bu iş gerçekten para kazandırıyor mu?
İşte tam bu noktada karlılık rasyoları devreye giriyor. Bu oranlar, gelir tablosu ve bilançodaki sayıları anlamlı hale getirerek işletmenin ne kadar verimli ve kârlı çalıştığını gösterir.
Hazırsan, birlikte en çok kullanılan 5 karlılık oranını tanıyalım.
1. Brüt Kâr Marjı
Neyi Gösterir?
Ürün veya hizmet sattığında, maliyetleri çıktıktan sonra geriye ne kadar para kaldığını gösterir.
Formül:
Brüt Kâr Marjı = (Brüt Kâr / Net Satışlar) × 100
Örnek:
Satış: 500.000 TL
Maliyet: 300.000 TL
Kâr: 200.000 TL
Marj: (200.000 / 500.000) × 100 = %40
Yorum:
Her 100 TL’lik satıştan 40 TL kâr kalıyor. Güzel oran!
2. Faaliyet Kâr Marjı
Neyi Gösterir?
Sadece şirketin ana işinden, yani operasyonlarından ne kadar kazandığını gösterir.
Formül:
Faaliyet Kâr Marjı = (Faaliyet Kârı / Net Satışlar) × 100
Örnek:
Faaliyet Kârı: 75.000 TL
Satış: 500.000 TL
Marj: (75.000 / 500.000) × 100 = %15
3. Net Kâr Marjı
Neyi Gösterir?
Tüm masraflar ve vergiler çıktıktan sonra şirketin elinde ne kaldığını söyler.
Formül:
Net Kâr Marjı = (Net Kâr / Net Satışlar) × 100
Örnek:
Net Kâr: 50.000 TL
Satış: 500.000 TL
Marj: (50.000 / 500.000) × 100 = %10
Yorum:
Net kâr marjı %10 ise her 100 TL satıştan 10 TL gerçekten senin cebine kalıyor.
4. Varlık Kârlılığı (ROA)
Neyi Gösterir?
Şirketin sahip olduğu tüm varlıkları ne kadar verimli kullandığını gösterir.
Formül:
ROA = (Net Kâr / Toplam Varlıklar) × 100
Örnek:
Net Kâr: 50.000 TL
Varlıklar: 1.000.000 TL
ROA: (50.000 / 1.000.000) × 100 = %5
5. Öz Sermaye Kârlılığı (ROE)
Neyi Gösterir?
Ortakların şirkete koyduğu paranın ne kadar kazanç sağladığını ölçer.
Formül:
ROE = (Net Kâr / Öz Sermaye) × 100
Örnek:
Net Kâr: 50.000 TL
Öz Sermaye: 500.000 TL
ROE: (50.000 / 500.000) × 100 = %10
Sonuç Olarak:
Şirketin durumunu anlamak ve gerçekten kârda olup olmadığını görmek istiyorsan bu oranları düzenli takip etmende fayda var.
Sektörel Farklılıkları Unutmamak Gerekir.
Unutmamak gerekir ki yukarıda bahsettiğimiz kârlılık oranları, sektörden sektöre önemli
farklılıklar gösterebilir. Örneğin bir yazılım şirketinin net kâr marjı %20 olabilirken, bir
perakende firmasının %5 olması gayet doğaldır. Bu farklar; sektörlerin maliyet yapıları,
rekabet düzeyleri, talep koşulları ve teknoloji kullanımındaki değişkenliklerden
kaynaklanır.
Yüksek Ar-Ge yatırımı gerektiren ilaç sektöründe kârlılık farklı dinamiklerle şekillenirken,
havayolu gibi yoğun rekabetli sektörlerde marjlar genellikle daha düşüktür.
Bu yüzden bir şirketin kârlılığını analiz ederken mutlaka aynı sektördeki rakipleriyle ve
sektör ortalamasıyla kıyaslamak gerekir. Aksi halde veriler tek başına yanıltıcı olabilir.
